Εωσφόρος: Ο Εκπεσών Άγγελος...

“Πως εξέπεσεν εκ του ουρανού ο εωσφόρος, ο πρωι ανατέλλων; Συνετρίβη εις την γην ο αποστέλλων προς πάντα τα έθνη. Συ δε είπες εν τη διανοία σου: εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των αστέρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου, καθιω εν όρει υψηλω, επί τα όρη τα υψηλά τα προς Βορράν, αναβήσομαι επάνω των νεφών, έσομαι όμοιος τω Υψίστω…”

Ησαϊας ΙΔ, 12 – 15

Στις παραπάνω λιγοστές φράσεις συνοψίζεται μια από τις παραδόσεις που έμελλε να είναι από τις διασημότερες, όσο και από τις πλέον αμφιλεγόμενες του Χριστιανισμού: Η διήγηση της Πτώσης των Αγγέλων και του Αρχηγού αυτών, του αποκαλούμενου ως Σατανά, Διαβόλου, Εωσφόρου και με δεκάδες άλλα ονόματα γνωστού ως τον πρώτου, μέγιστου αλλά και έσχατου εχθρoύ της ανθρωπότητας, εκείνου που έχει αφιερώσει την ύπαρξή του ολόκληρη στην παρεμπόδιση της εξέλιξης του ανθρώπου και της επιστροφής αυτού σε εκείνο που ονομάζεται “Βασιλεία των Ουρανών”.

Στα άρθρα που θα ακολουθήσουν θα επιχειρήσουμε μια μελέτη της “προσωπικότητας” του Σατανά, στο βαθμό που επιτρέπεται και κύρια, αν και όχι μοναδική, πηγή ενημέρωσής μας θα είναι τα κείμενα της χριστιανικής παράδοσης που μας πληροφορούν για τον πρώτο μεγάλο αποστάτη.

Οι Άγγελοι και η Πτώση τους

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, σε κάποια άγνωστη εποχή πριν τη δημιουργία της ορατής κτίσης, ο Θεός δημιούργησε και την αόρατη, έναν τεράστιο δηλαδή αριθμό Αγγέλων, η κτίση των οποίων δεν αναφέρεται στη Γένεση. Τα πνεύματα αυτά ονομάστηκαν “Άγγελοι” από την ελληνική λέξη “αγγελιοφόρος” και θεωρήθηκε πως εκτελούν το Θεϊκό Θέλημα, για αυτό και απεικονίστηκαν με φτερά. Έχουμε αναφερθεί αναλυτικά στους Αγγέλους σε άλλα άρθρα, οπότε εδώ δεν θα σταθούμε περισσότερο στη φύση τους, θα περιοριστούμε απλά στο να αναφέρουμε ότι κατα γενική παραδοχή θεωρούνται πνευματικά όντα, αθάνατα αλλά οι απόψεις δϊστανται στο εάν διαθέτουν ή όχι ελεύθερη βούληση. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι Άγγελοι είναι απόλυτα υποταγμένοι στο Θεϊκό θέλημα και άρα στερούνται ελεύθερης βούλησης, ενώ κάποιοι άλλοι κρίνοντας από την ιστορία της Πτώσης του Εωσφόρου, θεωρούν ότι η ελεύθερή τους βούληση δεν καταργείται αλλά οικειοθελώς παραμένουν κοντά στη Θεότητα ή μακριά από αυτή.

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, πάντως, ο πρώτος Άγγελος που δημιουργήθηκε ήταν ο Εωσφόρος. Μάλιστα ήταν ο πιο όμορφος και ο πιο ισχυρός από όλους, πραγματικός πρίγκηπας του Ουρανού. Κάποια στιγμή, όμως η ευδαιμονία του Παραδείσου διαταράχθηκε ανεπανόρθωτα. Ο Εωσφόρος, ο κομιστής της Αυγής, γκρεμίστηκε από τον Ουρανό και μαζί του άρχισαν ένας ένας να πέφτουν χιλιάδες άλλοι Άγγελοι, από όλα τα τάγματα και τρόμος τους κατέλαβε όλους. Ήταν τη στιγμή εκείνη που ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, κατανοώντας τι είχε συμβεί, στάθηκε ακλόνητος ανάμεσά τους φωνάζοντας “στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου” και εμψυχώνοντάς τους τονίζοντας την αφοσίωσή τους στο Θεό που τους δημιούργησε, τους κράτησε κοντά του. Έκτοτε πήρε τη θέση του Εωσφόρου στον Ουρανό, όντας μεγάλος Αρχιστράτηγος του Παραδείσου, ενώ ο Εωσφόρος “μετατράπηκε” στον αποτρόπαιο Διάβολο, το μεγάλο εχθρό της ανθρωπότητας σε όλους τους αιώνες.

Τα αίτια της Πτώσης

Αυτή είναι η γενικά παραδεκτή χριστιανική άποψη, όμως πάντοτε οι κάθε είδους μελετητές αναρωτιούνταν τι ήταν αυτό που θα μπορούσε να κάνει έναν μεγάλο Άγγελο να κινήσει την οργή του Θεού και να αποστατήσει από τον Παράδεισο. Ήταν ο Εωσφόρος ένας μεγάλος αν και καταραμένος επαναστάτης, όπως περιγράφεται στο Χαμένο Παράδεισο του Μίλτον ή το θλιμμένο εκείνο πλάσμα που περιγράφεται στη Θεία Κωμωδία του Δάντη; Τι θα μπορούσε να έχει ωθήσει τον ίδιο και μυριάδες άλλους ομοίους του να στερηθούν τον Ουρανό και τον ίδιο τους το Δημιουργό;

Η χριστιανική άποψη θέλει το ουσιαστικό ατόπημα του Εωσφόρου να είναι η υπερηφάνεια, η απαίτησή του να στήσει το θρόνο του υπεράνω του Θεού και να λατρεύεται όπως Εκείνος: Συ δε είπες εν τη διανοία σου: εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των αστέρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου, καθιω εν όρει υψηλω, επί τα όρη τα υψηλά τα προς Βορράν, αναβήσομαι επάνω των νεφών, έσομαι όμοιος τω Υψίστω…” όπως μας διαβεβαιώνει ο Ησαϊας στο διάσημο αυτό απόσπασμα. Την άποψή του φαίνεται πως συμμερίζονταν κι άλλοι Άγγελοι, για αυτό και εξέπεσαν. Άλλωστε είναι γνωστή η θέση του χριστιανισμού σχετικά με το φοβερό ατόπημα της υπερηφάνειας. Μια σχετικά όμοια αναφορά υπάρχει και στον Προφήτη Ιεζεκιήλ, στο 28ο κεφάλαιο του βιβλίου του, αν κι εκεί ξεκαθαρίζεται πως απευθύνεται στο Βασιλιά της Τύρου, συμβολικά θεωρείται όμως ότι αναφέρεται στον ίδιο τον Εωσφόρο, με τον οποίο ο Βασιλιάς ίσως είχε πολλά κοινά: “εγενηθης συ αμωμος εν ταις ημεραις σου, αφ ης ημερας συ εκτισθης εως ευρεθη τα αδικηματα εν σοι(…) εν τη τρυφη του παραδεισου του Θεου εγενηθης (…)  υψωθη η καρδια σου επι τω καλλει σου, διεφθαρη η επιστημη σου μετα του καλλους σου, δια πληθος αμαρτιων σου επι την γην ερριψα σε (…)και παντες οι επισταμενοι σε εν τοις εθνεσι στυγνασουσι επι σε. Απωλεια εγενου και ουχ υπαρξις εις τον αιωνα… (Ιεζ. 28, 13 – 19)

Μια αρκετά διαφορετική αιτία περί της αποστασίας του Εωσφόρου και των Αγγέλων του μας παρέχει το βιβλίο του Ενώχ, που θεωρείται ως δευτεροκανονικό στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση. Ο Ενώχ, μια μυθική προκατακλυσμιαία φιγούρα, περιβάλλεται από θρύλους και είναι ο πρώτος που αναφέρεται πως μετέστη στον Ουρανό και περπάτησε μαζί με τους Αγγέλους χωρίς να γνωρίσει τον φυσικό θάνατο. Στο περίφημο βιβλίο που του αποδίδεται, η αιτία της πτώσης των Αγγέλων και του αρχηγού τους είναι η λαγνεία και όχι η υπερηφάνεια. ” Και εγενετο οταν επληθυνθησαν οι υιοι των ανθρωπων, εν εκειναις ταις ημεραις εγεννηθησαν θυγατερες ωραια και καλαι. και εθεασαντο αυτας οι αγγελοι υιοι ουρανου και επεθυμησαν αυτας και ειπον προς αλληλους δευτε εκλεξωμεθα εαυτοις γυναικας απο των ανθρωπων και γεννησωμεν εαυτοις τεκνα. Και ειπεν ο Σεμιαζα προς αυτους, ος ην αρχων αυτων. Φοβουμαι μη ου θελησετε ποιησαι το πραγμα τουτο και εσομαι εγω μονος οφειλετης αμαρτιας μεγαλης. Απεκριθησαν ουν αυτω παντες. Ομοσωμεν ορκω παντες και αναθεματισωμεν παντες αλληλους μη αποστρεψαι την γνωμην ταυτην μεχρις ου αν τελεσωμεν αυτην και ποιησωμεν το πραγμα τουτο.” (Ενώχ 6, 1 – 5) Η διήγηση συνεχίζει να γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρουσα, μιας και τα προϊόντα της σύλληψης ήταν Γίγαντες και ο Θεός, μέσω των τεσσάρων ισχυρών Αρχαγγέλων του, τιμωρεί τους συνομώτες Αγγέλους και διατάζει τον Κατακλυσμό. Το χωρίο αυτό συνάντησε την έντονη αντίδραση των Θεολόγων, όπως του Αγίου Αυγουστίνου, ο οποίος τόνιζε πως η φύση των Αγγέλων δεν συμβαδίζει με των ανθρώπων και άρα μια τέτοια ένωση δεν μπορεί να συμβεί. Άλλωστε και στο ΚΒ κεφάλαιο του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου τονίζεται πως ” εν γαρ τη αναστασει ουτε γαμουσι ουτε εκγαμιζονται αλλ’ ως Άγγελοι Θεου εν ουρανώ εισι”.

Εκτός όμως από τα παραπάνω, υπάρχει η άποψη πως το πραγματικό αμάρτημα του Εωσφόρου ήταν η άρνησή του να προσκυνήσει τον Αδάμ, όπως του ζητήθηκε από τον ίδιο το Θεό. Η άποψη αυτή υπάρχει στο μουσουλμανισμό, στον οποίο ο “αρχηγός” του κακού είναι ο Ιμπλίς, πνεύμα φωτιάς που αρνήθηκε να προσκυνήσει τον “υιό του πηλού”. Κι εκεί όμως υπάρχει η παραλλαγή ότι τελικά ο Ιμπλίς δεν θα τιμωρηθεί στην αιωνιότητα, διότι όλα ξεκίνησαν από μια παρεξήγηση. Βλέπετε, όταν ο Θεός έφτιαξε τους Αγγέλους, τους είπε ότι επιτρέπεται μόνο τον ίδιο να προσκυνούν. Όταν όμως τους ζήτησε να προσκυνήσουν τον Αδάμ, ο Ιμπλίς, τηρώντας την προσταγή του Δημιουργού του δεν το έκανε, ο Θεός οργίστηκε αλλά με το πέρασμα του χρόνου κατανόησε τη στάση του Αγγέλου του και τελικά θα τον δεχτεί πίσω στον Παράδεισο, όταν βέβαια και ο ίδιος σεβαστεί τον Αδάμ και το γένος του και πάψει να προσπαθεί να αποδείξει στο Θεό ότι οι άνθρωποι δεν είναι άξιοι σεβασμού…
http://fireoffohat.wordpress.com/tag/%CE%B4%CE%B1%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%82/