Με ανταλλαγμα τη Φιλοσοφια...Κυρια μου, σε βεβαιωνω ότι διαλεξες τον καταλληλο ανθρωπο για να καμεις το κεφι σου.Θα δεις, ότι με τα λιγα χρηματα που ξοδευεις για μενα, θα περνας μια χαρα κι επιπλεον θα ικανοποιησεις την περιεργεια σου να μαθεις τι είναι, πανω-κατω, αυτό που ονομαζουμε φιλοσοφιαΤωρα βεβαια θα μου πεις, είναι σωστο για μια Ελληνογερμανιδα κυρια να ξοδευει τα λεφτα της για να κερναει κάθε βραδυ έναν μεθυστακα πρωην συγγραφεα, με ανταλλαγμα μερικες σκορπιες συζητησεις περι στοχασμου?Ή μηπως ετσι πλουσια και γοητευτικη που εισαι, δεν θα μπορουσες να βρεις έναν εν ενεργεια σοφο, να σε καμει και σενα σοφοτερη.Ναι, δεν λεω, θα μπορουσες…Αλλα ποιος σοφος κυρια καταδεχεται να ξεπουλαει τη σοφια του σε ένα κωλαδικο? Ενώ εγω ειμαι, σαν να λεμε μια καμπαρετζου της γνωσης. Αυτές τις κερνας για να πιασεις κανα βυζακι και μενα με κερνας, για να πιασεις κανα νοημα. Στο κατω-κατω και ένα σαφαρι να πηγαινες που λεει ο λογος, θα ησουν αναγκασμενη να πληρωσεις οδηγο, γιατι δεν είναι δυνατον μια κυρια να βολταρει αναμεσα στα αγρια σαρκοβορα, χωρις την επαγγελματικη συνδρομη ενός εμπειρου και εξειδικευμενου κυνηγου κεφαλωνΚαι μην νομιζεις δηλαδη ότι στην μαυρη ηπειρο της Νοησης τα πραγματα είναι καλυτερα, απ ότι στη ζουγκλα.Οσο δυσκολο είναι να συνεννοηθεις με τους ρινοκερους, άλλο τοσον περιπλοκο είναι να τα βγαλεις περα με τα λεγομενα του Χεγκελ, του Ηρακλειτου, του Χουσερλ, του Χαϊντεγκερ κι ολων αυτων των μεθυσμενων του στοχασμου, που ο πολυς κοσμος τους αποκαλει Φιλοσοφους.Ειλικρινα σου μιλω κυρια, το να βαδιζεις στα μονοπατια του Στοχασμου είναι σαν να κυκλοφορεις αναμεσα στις αρκουδες. Και στις δυο περιπτωσεις κινδυνευεις να το βαλεις στα ποδια, εξον και αν εχεις κοντα σου τον καταλληλο ανθρωπο, για να σε βοηθησει να καλοπιασεις τις εννοιες, ώστε να μην σε καταπιουν…Βλεπεις κυρια, το φιλοσοφειν ηταν παντοτε μια οδυνηρη και επικινδυνη διαδικασια, που θυμιζει αρκετα το μετεωρο βημα του μεθυσμενου.Για να σου δωσω ένα απλο παραδειγμα του ειδους της αβεβαιοτητας που γεννα η φιλοσοφια, θα σου αναφερω ένα πραγματικο περιστατικο που συνεβη σε μενα.Όπως μπορεις να δεις κι εσυ, αυτό το μπαρ εχει μια κανονκη εξωθυρα απ οπου μπαινοβγαινουνε ολοι οι πελατες και μιαν εξοδο κινδυνου, η οποια υποτιθεται ότι ανοιγει σε περιπτωση πυρκαγιας αλλα που ο Τολης, ο ιδιοκτηητης του μπαρ την κραταει μονιμως ξεκλειδωτη, για να παραλαμβανει τις προμηθειες του μαγαζιου του.Όταν ερχομαι, μπαινω κι εγω από την κανονικη εισοδο, όπως ολοι οι πελατες αλλα αν βρω ανθρωπο να με κερασει για να πιω οσο θελω να πιω, τα πραγματα αλλαζουν.Αν μου ζητησεις τωρα, στη κατασταση που βρισκομαι, να διανυσω τα πεντε μετρα που μας χωριζουν από την εξωθυρα, να εισαι βεβαιη ότι θα σκονταψω σε όλα τα τραπεζια κι επιπλεον υπαρχει περιπτωση να θρονιαστω σε καμιαν αδειανη καρεκλα και να μην το κουναω ρουπι. Θυμαμαι μαλιστα ότι ένα βραδυ ημουνα τοσο λιωμα, ώστε ο Τολης με εβγαλε στο πεζοδρομιο μαζι με την καρεκλα και εμεινα εκει καθιστος μεχρι το ξημερωμα.Μετα από αυτό το παθημα βρηκα μια εναλλακτικη λυση, ειδικα για τις καταστασεις εκτακτου αναγκης. Δεν βγαινω από την κανονικη θυρα, αλλα από την εξοδο κινδυνου.Θα παρατηρησες βεβαια ότι αυτή η εξοδος απεχει πολύ περισσοτερα μετρα απ ότι η εξωθυρα και επιπλεον, πρεπει να παρεις τη στροφη αριστερα από τον παγκο του μπαρ και να περασεις ξυστα από την πορτα της τουαλετας, πραγμα που αυξανει σημαντικα τη δυσκολια προσεγγισης, ειδικα αν μετρας το κάθε βημα σου σαν να είναι το τελευταιο. Ωστοσο εχει ένα ασυγκριτο πλεονεκτημα σε σχεση με την κανονικη εξωθυρα – ότι δεν παρεμβαλλονται ουτε καρεκλες, ουτε τραπεζια!Ακριβως γι αυτόν τον λογο, όταν ειμαι εντελως λιωμα, βγαινω από την εξοδο κινδυνου…Η Φιλοσοφια κυρια μου, είναι σαν να καθεσαι σ ένα μπαρ και να αναζητας την εξοδο κινδυνου, τη στιγμη που ολοι οι πελατες μπαινοβγαινουν κανονικα από την εξωθυρα, από την οποια περασες προηγουμενως κι εσυ ο ιδιος.Σε περιπτωσεις όμως εκτακτου αναγκης, εσυ θα εισαι ο κερδισμενος!Και μεταξυ μας, η Φιλοσοφια μονο σε καταστασεις τετοιες, όταν ας πουμε η Ψυχη για καποιους ειδικους λογους κατανταει λιωμα μεσα στη μεθη του Υπαρχειν, μονο τοτε φανερωνει τη σημασια της.Αλλιως, το να στοχαζεσαι πανω στα αρχεγονα Ερωτηματα του Γιγνεσθαι και του Είναι δεν είναι παρα περισσιος κοπος.
Η αναδυση του Νοειν
Εσυ κυρια μου, με ρωτας για το πως και ποτε πρωτοεμφανιστηκε αυτό που ονομαζουμε εν γενει φιλοσοφια, αλλα εγω προτιμω να σου πω μια ιστορια…Καπου τρεις χιλιαδες χρονια πριν από τη γεννηση του Χριστου, ηκμασε στην περιοχη του Τιγρητα και του Ευφρατη ο πολιτισμος των Σουμεριων. Τοτε φαινεται ότι γραφτηκε και το πρωτο επος, δηλαδη ένα μακροσκελες εμμετρο αφηγημα που εξιστορουσε τα κατορθωματα του ηρωα Γιλγαμες.Στο επος του Γιλγαμες λοιπον, η θεα της δημιουργιας, η Αρουρου επλασε ένα υπεροχο πλασμα που βρισκονταν αναμεσα στον ανθρωπο και στο ζωο, τον Εγκιντου.Ο Εγκιντου κυρια, ζουσε στα δαση αγνοωντας εντελως τα δεινα του πολιτισμου και τις σκοτεινες σημασιες του λογου.Το πλασμα αυτό, που θα ενθουσιαζε τον Νιτσε δεν γνωριζε ουτε να μιλα, ουτε να στοχαζεται και δεν ειχε καμια επιγνωση του Καλου και του Κακου. Εκφραζονταν μονο με το σωμα του, μετατρεποντας σε Χορο, ότι οι δυστυχεις πολιτισμενοι φανερωνουν ή κρυβουν πισω από τις φρασεις.Ηταν δηλαδη ο Ευτυχισμενος ανθρωπος, που δεχονταν τη ζωη και τα πραγματα όπως είναι, διχως να θετει το παραμικρο ερωτημα.Για κακη τυχη του Εγκιντου όμως, μια ιερεια/πορνη του ναου της Ισταρ, τον ερωτευθηκε και βαλθηκε να του διδαξει μεσω του Ερωτα, τις χαρες του πολιτισμου.Ο Εγκιντου διεφθαρη από τη Γυναικα και αρχισε πλεον να αντιλαμβανεται τα πραγματα μεσα από τις λεξεις που τα δηλωναν αλλα που όμως δεν ησαν τα ιδια τα πραγματα.Και τοτε συνεβη ενα τρομακτικο γεγονος που θα σημαδευε για παντα ολακερη την ανθρωποτητα, ο Αθωος ανθρωπος ενιωσε για πρωτη φορα τον εαυτο του όχι ως αναποσπαστο κομματι της Φυσης αλλα ως ένα Ον, που βρισκεται και μεσα και εξω από αυτην.Ως το Προσωπο, που δικαιουται να ρωταει για τον ιδιο τον εαυτο του, σαν να τον εχει απεναντι του!Βλεπεις κυρια το να σε εχουν φυλακισει σε ένα κελλι, δεν θα ηταν προβλημα αν δεν ειχες τη δυνατοτητα να βλεπεις τον εαυτο σου και εξω από το κελι, σαν να υπηρχε ένα τριτο σου ματι που ορα τον κοσμο, ως ένα ον εκτος του κοσμου!Τοτε μονο αντιλαμβανεσαι ότι εισαι φυλακισμενος, αν τη φυλακη σου μπορεις να την δεις με το ματι εκεινου που είναι απεξω της!Κανενα ζωο, εκτος από τον ανθρωπο δεν εχει τη δυνατοτητα [ή την καταρα] του να θεαται τον εαυτο του σαν να βρισκεται εκτος αυτου…Η πρωτη αντιδραση του Εγκιντου όταν απεκτησε συνειδηση του Εγω, ηταν να αναμετρηθει με τον ηρωα Γιλγαμες, τον βασιλια της Ουρουκ.Γιατι κυρια, το Εγω απ τη στιγμη που αρθρωνεται ως ατομικοτητα στον κοσμο τρεφται πια από τις συγκρισεις και από τον θανασιμο ανταγωνισμο με τα αλλα Εγω.Ο Ηρακλειτος που ελεγε ότι «πολεμος πατηρ εστι παντων» ειχε ακριβως κατά νου τη γεννεση της πολιτισμικης διαστασης του ανθρωπινου οντος.Αυτή λοιπον πιστευω ότι είναι η απαρχη του Νοειν, που αποτελεσε μια νεα ποιοτητα στην ιστορια των οντων – ένα ποιοτικο αλμα όπως θα το αποκαλουσε ο Σαιρεν Κιρκεγκωρντ, αμα ητανε εδώ και μπορουσε να τα πινει μαζι μας.Η νοηση δηλαδη γεννιεται από τη στιγμη που ένα ζωντανο πλασμα, αποκτα τη δυνατοτητα να «βλεπει» τον εαυτο του σαν να ητανε κατι άλλο εκτος από τον εαυτο του.Από εκεινη την καταραμενη ωρα ξεκινα για τον ανθρωπο το μαρτυριο της «αφαιρεσης», του να συσχετιζεις δηλαδη μεταξυ τους τις αποτυπωσεις των πραγματων στον Νου, που είναι οι λεξεις, αφαιρωντας από τα πραγματα την οντικη τους υποσταση, που είναι η υλη τους.Η επικη μαχη του Εγκιντου και του Γιλγαμες εληξε με τη νικη του δευτερου, ωστοσο οι δυο ηρωες εγιναν μετα αχωριστοι φιλοι.Μεσα από τη σχεση του με τον Εγκιντου, ο Γιλγαμες ξεκινα για μια σειρα περιπετειων, που θα τους καμουν και τους δυο «αθανατους», θα τους διατηρησουν δηλαδη στη «μνημη» της ανθρωποτητας.Η μνημη, που είναι η μεταστροφη της ζωης σε νοηματικη εικονα φαινεται να αποτελει και το αμεσο προϊον του Νοειν.Το διδυμο Γιλγαμες/Εγκιντου αποκτουν την επιγνωση ότι οι ατομικοτητες τους μπορουν να διαθετουν «διαρκεια» εφοσον οι εν ζωη πραξεις τους αποθησαυριζονται στη μεγαλη δεξαμενη της ανθρωπινης μνημης. Η λειτουργια του Νοειν συμπληρωνεται από μια εξισου αφηρημενη διασταση, που είναι ο Χρονος και που ο πυρηνας της εντοπιζεται σε μια προβολη του Νου, ο οποιος τεινει να εξομοιωσει το πραγμα, με την εικονα του πραγματος.Για να στο πω πιο απλα, ο Εγκιντου και ο Γιλγαμες αρθρωνουν για πρωτη φορα στη φυσικη ιστορια των οντων, το επιτακτικο αιτημα του να συνεχισουν να υπαρχουν, περαν από τη ζωη – στη μνημη των μεταγενεστερων τους.Προκειται στην ουσια για έναν βιασμο της φυσικης ταξης, που όμως ο ανθρωπος αντιλαμβανεται ως λογικη αναγκαιοτητα της α-θανασιας του, που κι αυτή με τη σειρα της γεννιεται από την φενακη του να βλεπεις τον εαυτο σου, εξω από αυτόν…Η πορεια που χαραζουν οι δυο ηρωες σταματαει αποτομα, με τον θανατο του Εγκιντου.Η συνειδητοποιηση του τελους του Χρονου και το ματαιο των πραξεων φερνουν τον Γιλγαμες αντιμετωπο με τα αρχεγονα ερωτηματα της Υπαρξης. Ο ηρωϊσμος και η δοξα δεν είναι αρκετα για να αποσοβησουν τον υπαρξιακο τρομο του θανατου. Συντριμμενος ο ηρωας ξεκινα ένα μακρυ ταξιδι, μεσα από την θαλασσα του θανατουγια να συναντησει τους Θεους και να τους θεσει τα αιωνια ερωτηματα: γιατι ερχομαστε σ αυτόν τον κοσμο, γιατι φευγουμε και ποιο το νοημα της ζωης μας?Η αναδυση της νοησης κυρια φαινεται ότι αρχιζει με μια απουσια – την απουσια από το ιδιο μας το σωμα – και τελειωνει με μια ακομα πιο οδυνηρη απουσια – τη συνειδητοποιηση του θανατου.Είναι αραγε ο πρωτος φιλοπσοφικος λογος, αυτος που αρθρωθηκε μεσα από το επος του Γιλγαμες, 3.000 χρονια πριν από τη γεννηση του Χριστου?Όχι – ή, τουλαχιστον οχι ακομα…Η αγωνια του Γιλγαμες και η τραγικη διατυπωση των πρωτων ερωτηματων που αφορουν το νοημα του να ζεις, είναι ασφαλως τα αρχικα σταδια του Νοειν, όχι όμως της Φιλοσοφιας.Αυτή θα γεννηθει αρκετους αιωνες αργοτερα, στην ευφορη γη της Ιωνιας.Η εννοια του ποιοτικου αλματος και η γεννηση της φιλοσοφιαςΘελω να σου πω τωρα κυρια ότι δεν πρεπει να βιαζεσαι με μενα. Δεν ειναι μονο ότι ηδη αρχιζω να ψιλοχανω τα λογια μου εξαιτιας του αλκοολ αλλα είναι πανω απ όλα, ότι μερικα πραγματα πρεπει κανεις να τα αφηνει να ωριμαζουν στις αποθηκες της ψυχης και μετα να τα βγαζει στο φως της Νοησης Του.Είναι όπως το καλο κρασι, που αποθηκευει το φως του ηλιου στο σκοταδι του βαρελιου και του δινει χρονο να μεστωσει για να μεταμορφωθει σε διαυγεια και αρωμα.Μην περιμενεις λοιπον να τα μαθεις όλα μονομιας.Η φιλοσοφια χρειαστηκε μερικες εκατονταδες χρονια για να ωριμασει στο συλλογικο ασυνειδο της ανθρωποτητας, αφοτου εμφανιστηκε στη γη η γραφη και η Νοηση. Δεν μπορουμε εμεις να την καταπιουμε μονορουφι σε μια βραδυα.Γι αυτό παρηγγειλε αλλον ένα γυρο ξυδια και δωσε βαση τι θα σου πω για το λεγομενο «Ποιοτικο Αλμα»Καπου στα μεσα του 19ου αιωνα κυρια, εμφανιστηκε στη Δανια ενας περιεργος ανθρωπος, ονοματι Σαιρεν Κιρκεγκωρντ, ο οποιος εφερε τα πανω–κατω στην ιστορια της φιλοσοφιας και που για παρτη του, θα αφιερωσουμε μια ολοκληρη νυχτα, όταν θα ερθει η ωρα να μιλησουμε για τον Υπαρξιακο στοχασμο.Αυτος ο Κιρκεγκωρντ που λες, εκαμε λογο για την εννοια του ποιοτικου αλματος, την οποια ισως την υποψιαζοντουσαν και αλλοι στοχαστες πριν απ αυτόν αλλα που δεν ειχαν καταφερει να την εκφρασουν με τη διαυγεια και την κατηγορηματικοτητα που την εξεφρασε εκεινος.Για να λαβεις μιαν ιδεα περι του ποιοτικου αλματος, θα σου αφηγηγθω μια μικρη, φανταστικη ιστορια…Φαντασου λοιπον κυρια ότι ναυαγουν σ ένα ερημονησι, καμια δεκαρια Ελληνες, αλλοι τοσοι Γερμανοι κι αλλοι τοσοι Αμερικανοι, ανδρες μαζι και γυναικες.Σε πρωτη φαση, οι ανθρωποι αυτοι δεν αποτελουν κανενα ειδος κοινοτητας, ουτε εχουν τιποτα να τους συνδεει μεταξυ τους, περαν από τη δυστυχια του να μην μπορουν να γυρισουν στις προηγουμενες ζωες τους.Είναι ένα απλο [και ετεροκλητο] αθροισμα ατομων, που μιλουν διαφορετικες γλωσσες, εχουν διαφορετικες συνηθειες και δεν βλεπουν την ωρα για να παψουν να είναι μαζι και να επιστρεψει ο καθενας τους, εκει που ανηκει.Το ερημονησι όμως είναι εντελως απομονωμενο και δεν περναει από κει ουτε βαρκα.Ο καιρος κυλα και οι ναυαγοι μας αρχιζουν να αντιλαμβανονται ότι είναι μαλλον απιθανο να βρεθει κανενας να τους σωσει.Η μονη τους ελπιδα να επιζησουν, είναι να συνεννοηθουν μεταξυ τους και να αρχισουν να καλλιεργουν τη γη, μπας και βγαλουνε τιποτα να φαγουν.Ευτυχως το νησι τους είναι ευφορο και η θαλασσα τους γεματη ψαρια.Σιγα-σιγα οργανωνονται, μοιραζουν αρμοδιοτητες, στηνουν τα καλυβια τους, παραγουν τα λαχανικα τους, καταναλωνουν τα αλλιευματα τους και, καποια στιγμη, γεννιουνται και τα πρωτα τους παιδια από τους μεταξυ τους γαμους.Φτανουν μεχρι και στο σημειο να επινοησουν μια νεα γλωσσα, που είναι αναμειξη των τριων γλωσσων, τις οποιες μιλαγαν όταν εφτασαν στο νησι αλλα που τωρα τεινουν να ξεχασουν.Σ’ αυτή τη δυναμικα εξελλισσομενη ομαδα κυρια, είναι πολύ πιθανον να συμβει το ποιοτικο αλμα και από απλο αθροισμα ετεροκλητων ατομων, να γεννηθει μια νεα οντοτητα, μια κοινωνια!
Απαξ και συμβει αυτή η Γεννεση, τα πραγματα αλλαζουν και για όλα τα μελη αυτης της καινουρκιας οντοτητας.Δεν είναι πια ένα ετεροκλητο αθροισμα ατομικοτητων αλλα ο καθενας τους νιωθει πως ανηκει σε μια συνεκτικη ομαδα, η οποια διαθετει δικους της νομους, δικες της παραδοσεις, δικη της γλωσσα, ισως και δικη της θρησκεια. Κι είναι πολύ πιθανον αν ένα καραβι περασει χρονια μετα τη δημιουργια αυτης της νεας κοινωνιας, οι απογονοι των πρωτων αποικων να ξαναγυρισουν στον τοπο καταγωγης τους, ως ξενοι πια και να αισθανονται ναυαγοι εκει που καποτε οι γονεις τους [ή και οι ιδιοι, αν επιζουν] το θεωρουσαν πατριδα τους!Το ποιοτικο αλμα, με αλλα λογια κυρια, είναι η μαγικη στιγμη οπου ένα απλο και διχως χαρακτηρα αθροισμα ατομικοτητων, μετατρεπεται σε μια καινουρια, συνεκτικη δομη, που διαθετει τους δικους της νομους και το δικο της πεπρωμενο, το οποιο μαλιστα συχνα εχει τη δυναμη να επιβαλει στα μελη της…Τετοια ποιοτικα αλματα συμβαινουν διαρτκως στην Ιστορια της Δημιουργιας, ειτε προκειται για το βιο/φυσικο μας περιβαλλον, ειτε προκειται για τους εαυτους μας, ειτε προκειται για τις κοινωνιες μας.Πιθανον να εχεις ακουστα μαλιστα, ότι στη συγχρονη θεωρια της εξελιξης, οι συσσωρευμενες γενετικες μεταβολες παραγουν καποια στιγμη έναν νέο οργανισμο, όπως φερειπειν λεγεται ότι από τα υδροβια οντα παρηχθησαν τα αμφιβια και από τα αμφιβια τα τετραποδα της ξηρας και από τα τετραποδα αυτά παραχθηκαμε εμεις, που τα λεμε τωρα εδώ χαμου.Με αναλογον τροπο κυρια βλεπεις ότι από τα στοιχεια του υδρογονου, του οξυγονου και του θειου παραγεται, με μια ορισμενη διαδικασια το θειϊκο οξυ, το οποιο είναι μια ριζικα διαφορετικη ουσια από τα επιμερους στοιχεια του και ακομα βλεπεις ότι σε μια δεδομενη στιγμη της κοινωνικης εξελιξης μπορει να εχουμε ως πυρηνα της κοινωνιας την ευρυτερη οικογενεια, όπως ησαν οι σλαβικες φαρες και σε μια άλλη ιστορικη στιγμη, να προκυψει η μονογονεϊκη οικογενεια, όπως συμβαινει στις πολυ μοντερνες ευρωπαϊκες χωρες του καιρου μας. Θελω με λιγα λογια, να σου δειξω κυρια οτι οι ποσοτικες μεταβολες μπορει καποια στιγμη να γεννησουν μια ποιοτικη μεταβολη και οτι αυτό συμβαινει σχεδον παντου.
Στα Μαθηματικα, η εννοια του ποιοτικου αλματος οριοθετηθηκε με αυστηρα επιστημονικη γλωσσα, στην περιφημη Θεωρια Συνολων του Γκεοργκ Καντορ, ο οποιος σημειωτεον, κατεληξε να πεθανει σ ένα τρελαδικο αλλα αυτό δεν αλλαζει την τεραστια επιρροη της στον συγχρονο στοχασμο.Ουσιαστικα, μετα την επιστημονικη της θεμελιωση από τον Καντορ και την εισαγωγη της στην τυπικη λογικη, η θεωρια των συνολων [ή των συστηματων ή των δομων, όπως την ονομαζουν σημερα στην Κοινωνιολογια, στη Βιολογια, στην Ανθρωπολογια, στην Ψυχολογια, στη Γλωσσολογια και αλλου] είναι πανταχου παρουσα.Η αληθεια ομως είναι ότι ενώ γνωριζουμε να τη μεταχειριστουμε λειτουργικα, αγνοουμε τη βαση της.Δηλαδη, δεν ειμαστε εις θεσιν να γνωριζουμε πως και ποτε ακριβως δημιουργειται ένα ποιοτικο αλμα, μεσα από μια διαδικασια συσσωρευσης απλων ποσοτικων μεταβολων.Δεν ειμαστε βεβαιοι, για παραδειγμα, πως και ποτε οι πρωτοι αποικοι, των Ιωνων που θεμελιωσαν την περιφημη Ιωνικη δεκαπολη, στις ακτες της Μικρας Ασιας, αρχισαν να αισθανονται ως Μιλησιοι ή ως Εφεσσιοι, λησμονωντας πια την αρχικη τους καταγωγη από την Αθηνα ή τη Χαλκιδα.Ουτε μπορουμε να ερμηνευσουμε με μια λογικη σειρα αιτιων και αιτιατων το γιατι συνεβη να εμφανιστει η Φιλοσοφια στη γη της Ιωνιας και όχι καπου αλλου, με δεδομενο παντα ότι σε πολες περιοχες της Ανατολικης Μεσογειου τουλαχιστον, ειχαν αρχισει οι διαδικασιες ωριμανσης του Νοειν, ώστε να δημιουργηθει τον ποιοτικο αλμα – από το Επος, στη Φιλοσοφια…Ασφαλως μπορουμε να κανουμε καποιες εικασιες, ερμηνευοντας επι μερους αιτια αυτης της Γενεσης, ωστοσο θα πρεπει να εχεις παντα κατά νου ότι η ερμηνεια των κοινωνικων μεταβολων, με βαση την οποιαδηποτε συγκροτημενη θεωρια, μπορει να φωτισει μονο ένα κομματι της και όχι καθ ολοκληριαν το φαινομενο – εξον και αν ανηκουμε στους πιστους Μαρξιστες και νομιζουμε ότι τα ξερουμε όλα.Η ουσια είναι ότι η φιλοσοφια γεννηθηκε ως ένα ποιοτικο αλμα του Στοχασμου, σε μια δεδομενη ιστορικη στιγμη της Ανατολικης Μεσογειου και συγκεκριμενα στις Ιωνικες πολεις της μικρασιατικης παραλιας του 6ου π.Χ αιωνα, δινοντας μια νεα διασταση στο Νοειν.Τη διασταση του Εγκοσμιου Λογου… Η φιλοσοφια ως εγκοσμιος ΛογοςΟ Γερμανος και πρωην ναζιστης φιλοσοφος Μαρτιν Χαϊντεγκερ, ξεκιναει την δικη του «Εισαγωγη στη Μεταφυσικη», με μια ωμη φραση.Λεγει ότι πασα η Φιλοσοφια μπορει να συμπυκνωθει στο κορυφαιο Ερωτημα: «Γιατι να υπαρχουν τα οντα και όχι το τιποτε»Κάθε τι εν ολιγοις, που γραφτηκε ή ειπωθηκε στα πλαισια του Δυτικου Στοχασμου, από τον Θαλη, μεχρι τον Καστοριαδη, κρυβει από πισω του την αγωνια για το Αρχετυπικο ερωτημα της Υπαρξης των Οντων.Μεταξυ μας κυρια, αυτος ο αντιπαθης νοσταλγος του Χιτλερ, ειχε δικαιο.Αν δεις τα ερωτηματα που θετει ο Γιλγαμες στους Θεους, χιλιαδες χρονια προ του Χριστου, θα διαπιστωσεις αμεσως ότι επαναλαμβανονται οι ιδιες αγωνιες.Γιατι υπαρχουμε?Γιατι δεν μας καταπινει ολους το Μηδεν?Γιατι ρωταμε το «γιατι?»Τα ιδια θα διαπιστωσεις και στους Βεντας και στο βιβλιο του Ιωβ και στις αμφιβολιες του Οδυσσεα – που οπως ο Γιλγαμες επισκεφθηκε κι αυτος τη χωρα των νεκρων μπας και καταλαβει κατι παραπανω για τη μοιρα των ζωντανων.Ωστοσο κυρια, πριν την εμφανιση των λεγομενων προσωκρατικων φιλοσοφων αυτό το Αρχεγονο ερωτημα ανηκε στη σφαιρα του Υπερ-φυσικου Κοσμου των Θεων και εμεις οι ανθρωποι ειχαμε την αποκοτια να το καταθετουμε απευθειας στα Ιερα Ποδια τους.Στους βεντας για παραδειγμα, οι οποιες απαντησεις στα οντολογικα ερωτηματα του ανθρωπου δινονται από τον Θεο Κρισνα.Στον Γιλγαμες δινονται από τον Θεο της Σοφιας.Στον Οδυσσεα δινονται από την Αθηνα.Στον Ακενατον δινονται από τον Θεο Ρα…Το ποιοτικο αλμα που συντελειται στην Ιωνια περι τον 6ο αιωνα π.Χ. και σηματοδοτει την εναρξη του Φιλοσοφειν, θετει τον ανθρωπο στη θεση του μονου υπευθυνου να θεσει τα ερωτηματα και να δωσει τις απαντησεις [αν τις δωσει!]Στη γενεση της η Φιλοσοφια, δεν είναι τιποτε άλλο από την συνειδητοποιηση της Εγκοσμιας Μοναξιας του Οντος.Το Νοειν ελευθερωνεται από την κηδεμονια των Θεων και εκπιπτει στον αδυναμο, ευθραυστο και τραγικο Λογο του Ανθρωπου.Σαν να λεμε, κανενας Θεος δεν δυναται να σου δωσει μια απαντηση καλυτερα απ ότι ενας ανθρωπος. Κι ας είναι και σουρωμενος. Γιατι απλουστατα η Τραγωδια του Υπαρχειν δεν αφορα τους Θεους…Ο Ηρακλειτος κυρια, εχει πει μια απιστευτη φραση: «Ωσπερ σαρμα εικη κεχυμενων ο καλλιστος κοσμος», που παναπει ότι ο καλυτερος δυνατος από τους κοσμους μας, δεν είναι παρα ενας σωρος σκατα, χυμενα ανακατα…Το ποιοτικο αλμα που γεννα τη Φιλοσοφια συμβαινει τη στιγμη ακριβως οπου ο ανθρωπος συνειδητοποιει ότι είναι μονος σ αυτόν τον αθλιο κοσμο κι ότι κανενας Θεος ή δαιμονας ή μαγος ή παπας δεν προκειται να του χαρισει τη γαληνη των απαντησεων στα αγωνιωδη ερωτηματα του.Ο Θαλης ο Μιλησιος δεν χρειαζεται να διαβει τη θαλασσα των νεκρων για να εκμαιευσει απαντησεις από καποιους τσαρλατανους των ουρανων. Αντιθετως επισκεπτεται την Αιγυπτο και προσπαθει να ζορισει τους ιερεις της να του μεταδωσουν τις γνωσεις τους, τις οποιες εχει την ευθυκρισια να μην τις αποδιδει ουτε στον Ρα, ουτε στον Οσιρι, αλλα σε έναν αρχαιο πολιτισμο που η εμπειρια κα η μελετη των πραγματων, εφοδιασε με ένα συμπλοκο γνωστικων δεδομενων. Κι όταν επιστρεφει στη Μιλητο, δεν μιλαει εξ ονοματος της Αθηνας ή της Αφροδιτης αλλα υπογραφει φαρδεια – πλατεια με το ονομα του, αναλαμβανοντας τη βαρεια ευθυνη του Εγκοσμιου Λογου του.Εκεινο το «Ταδε εφη Θαλης ο Μιλησιος», που πρωτο ειπωθηκε στους ναους της Μιλητου, ερημην των Θεων και των παπαδων τους, είναι και η ιδρυτικη πραξη της Φιλοσοφιας….Φαινεται λοιπον κυρια, ότι η Φιλοσοφια είναι αμετακλητα δεμενη στο σωμα της ανθρωπινης Τραγωδιας – και θα δεις, όταν θα μιλησουμε για τον Νιτσε, ότι κι αυτος ετσι σηματοδοτει τη γεννηση της Τραγωδιας, μεσω του ποιοτικου αλματος που συμβαινει οταν ένα ατομο βγαινει απο τον διονυσιακο χορο και στεκεται απεναντι απον την κοινοτητα για να αρθρωσει έναν προσωπικο λογο.Η Φιλοσοφια είναι η τραγικη διαδικασια, μεσω της οποιας ο εκπεσων ανθρωπος τολμα να αρθρωσει Εγκοσμιο Λογο περι του Οντος, αφου πια εχει συνειδητοπιησει ότι βρισκεται ολομοναχος, ριγμενος εδώ χαμω, οπου κανενας Θεος δεν προκειται να ερθει και να τον τραβηξει από το χερι.Γι αυτό κυρια, είναι μαλλον ακομψο να απαιτουμε από τους Φιλοσοφους, μεθυσμενους ή μη, να μας προσφερουν τις απαντησεις στο πιατο [ή στο ποτηρι]. Αυτή είναι δουλεια των παπαδων, των ψυχολογων, των καθοδηγητων και των κάθε ειδους μηχανικων των ψυχων, που αναλαμβανουν να διεκπεραιωσουν την Αληθεια.Το Φιλοσοφειν εχει τη σημασια ενός πανανθρωπινου διαλογου, περα από τον Χρονο και τον Τοπο. Το να διαβαζεις τα λεγομενα του Κιρκεγκωρντ, επι παραδειγματι, δεν θα σου προσφερει έναν χαρτη για τη δικια σου ζωη. Μπορει όμως και, υπο ορισμενες προϋποθεσεις, να σε βοηθησει να χαρτογραφησεις τις δικες σου ηπειρους, δινοντας σου την ευκαιρια να μοιραστεις το Μεγαλο Ταξιδι προς το Αγνωστο, που τολμησε να το καμει καποιος άλλος πριν από σενα και που επεστρεψε από κει, για να σου αφηγηθει με ειλικρινεια και ταπεινοτητα, το τι ειδε.Μοιαζει καπως με το να βγαινεις το βραδακι στη γειτονια σου και να νιωθεις, μεσα σ αυτή την τρομακτικη πασγκομσια μοναξια, ότι υπαρχουν καποιοι αλλοι γυρω σου, που τουλαχιστον μιλατε την ιδια γλωσσα.Εμεις οι δυο ας πουμε, δεν προκειται να λυσουμε εδώ μεσα τα προβληματα της Υπαρξης, ουτε να δωσουμε καποια απαντηση στο γιατι ηρθαμε στον ματαιο τουτο κοσμο. Ωστοσο, το να μοιραστουμε την Αγωνια μας και να διανοιχτουμε ο ενας στην άλλη με έναν τροπο πολύ πιο βαθυ απ ότι αν συζητουσαμε για το πρωτο βραβειο της Γιουροβιζιον, μπορει να μας καμει να νιωσουμε ότι ο κοσμος παταει καπου σταθερα, ασχετως αν εμεις τωρα δα παραπαταμε από το αλκοολ και την αγνοια…Φιλοσοφουμε επειδη ειμαστε μονοι κυρια και επειδη η ερημος στην οποια βαδιζουμε κραταει ακομα καποια από τα χναρια αυτωνων που περασαν πριν από μας.Ποιος ξερει αν ακολουθωντας τα, καταφερεις στο τελος να βρεις και καμιαν οαση…Βαλε με τωρα στην ισια ροτα για την εξοδο κινδυνου, γιατι από το μεθυσι μου δεν βλεπω μπροστα μου. Κι αν ειχες την καλη διαθεση να με μπασεις και σ ένα ταξι, που θα το πληρωσεις για να με φτασει ως το σπιτι μου, θα ηταν ολα πολύ καλα…Κι εγω σου υποσχομαι ότι στην επομενη συναντηση μας, θα σου πω κι ένα σωρο αλλα λογακια απ αυτόν τον Εγκοσμιο Λογο, που σε βοηθησε σημερα να βγαλεις τη νυχτα…Α, και κατι ακομα κυρια…Δεν μου παει να κλεισουμε μια συζητηση για τη γεννηση της φιλοσοφιας, χωρις να πουμε και δυο λογακια, για την κατασταση της στην εποχη μας.Γιατι, ότι γεννιεται σ αυτόν τον κοσμο, είναι βεβαιο ότι θα ερθει η ωρα του και για να πεθανει.Κι η γνωμη μου κυρια είναι ότι η φιλοσοφια σημερα, τουλαχιστον όπως την ορισαμε εδώ, είναι κλινικα νεκρη.Οι ιδιοι οι φιλοσοφοι – ή τουλαχιστον ένα μερος απ αυτους – ισχυριζονται ότι η φιλοσοφια πεθανε μετα απο τον Νιτσε κι ότι αυτος ηταν που ανηγγειλε την κηδεια της [μαζι με τον θανατο του Θεου]Δεν συμφωνω διολου, αν και πισω από αυτή την βιαστικη αναγγελια του θανατου της φιλοσοφιας κρυβεται μια αληθεια, που θα τη συζητησουμε οταν θα ερθει η ωρα να κανουμε λογο για τις «ολιστικες θεωριες» και την αναδυση του Υπαρξιακου στοχασμου. Όπως και να χει όμως το πραγμα, δεν θα μπορουσαμε να αρνηθουμε ότι η φιλοσοφια συνεχισε να εξελισσεται και να παραγει νεες ιδεες και μετα τον Νιτσε, αφου προβαλαν στο προσκηνιο του παγκοσμιου στοχασμου διανοητες όπως ο Χαϊντεγκερ, ο Σαρτρ, ο Μπερτραντ Ρασελ, ο Καστοριαδης κι ένα σωρο αλλοι.Αν μιλω εγω τωρα για τον θανατο ή την νεκροφανεια της φιλοσοφιας, δεν ειναι επειδη απουσιαζουν σημερα οι στοχαστες αλλα κυριως επειδη απουσιαζει η ωριμανση του Εγκοσμιου Λογου, στις ανθρωπινες συνειδησεις.Βλεπεις κυρια, ουσιαστικα επιστρεψαμε στην εποχη των αυθεντιων. Σημερα το πιστοποιητικο του τι είναι αληθιες και τι όχι, το δινει η τηλεοραση.Δεν είναι τυχαιο που ακους τον κοσμακη να λεει: «μα, το εδειξε η τηλεοραση…»Ζουμε κυρια σε μια γιγαντιαια τηλεοπτικη κασα, οπου η γυρω μας πραγματικοτητα καθοριζεται από τις εικονες που προβαλουν [ή που αποσιωπουν] τα ΜΜΕ.Τον παπα, τον καθοδηγητη και τον Θεο, τον αντικατεστησαν τα τηλεοπτικα δικτυα.Κι αν από τους παπαδες καταφερναν να ξεφευγουν ως ενα βαθμο οι στοχαστες, ακομα και αν ρισκαριζαν να τους καψουνε ζωντανους, από την τηλεοραση δεν ξεφευγει κανενας.Ο σημερινος ανθρωπος δεν θελει να του χαλας την αποχαυνωση της σκληρης δουλειας και της πνευματικης αφαιμαξης που του προκαλει η υπερκαταναλωση. Προτιμαει να καταπινει αμασητα ότι του πασαρουνε οι διαμορφωτες της κοινης γνωμης, παρα να βασανιζει την ψυχη του και το μυαλο του σε έναν Λογο, που διεκδικει μοναχα την εγκυροτητα της εγκοσμιας αγωνιας.|Η φιλοσοφια κυρια, είναι πρωτ απ όλα, αιωρηση εν τω κενω.Δεν μπορει να σταθει σε έναν κοσμο που απαιτει ετοιμες απαντησεις και προκατασκευασμενες εικονες.Γι αυτό σου λεω….Βοηθησε με να βρω την εξοδο κινδυνου και μετα κατσε και ζυγισε αν αξιζει να σκορπας τα λεφτα σου σε μεθυστακες του Νοειν, σαν εμενα. Να εισαι βεβαιη ότι εγω θα ξαναρθω σ αυτό εδώ το μπουρδελο κι αν το γουσταρεις κι εσυ, ισως να συνεχισουμε…Αν όχι, δεν τρεχει τιποτα.Ετσι κι αλλιως, νομιζω ότι περασαμε μια ζεστη νυχτα, οι δυο μας…
http://panusis.blogspot.gr/2011/11/blog-post_28.html
http://panusis.blogspot.gr/2011/11/blog-post_28.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου