Κοιμώμενος ερμαφρόδιτος Borghese
100-150 μ.Χ.
μήκος 169 εκ, πλάτος 89 εκ.
Το άγαλμα απεικονίζει μια γυμνή, ερμαφρόδιτη μορφή ενώ κοιμάται. Η μορφή έχει και αρσενικά και θηλυκά ανατομικά χαρακτηριστικά (γυναικείο στήθος, ανδρικά γεννητικά όργανα). Ο ερμαφρόδιτος είναι ξαπλωμένος πάνω σε στρώμα καλυμμένο με ύφασμα, η άκρη του οποίου τυλίγεται στο αριστερό του πόδι (το στρώμα, έργο του γλύπτη Μπερνίνι, προστέθηκε τον 17ο αιώνα). Το άγαλμα του κοιμώμενου ερμαφρόδιτου αποτελεί εκδήλωση της «θεατρικότητας» της ελληνικής τέχνης, καθώς στοχεύει στον αιφνιδιασμό του θεατή. Η πίσω όψη του δίνει την εντύπωση μιας αισθησιακής γυναίκας που κοιμάται ήσυχα, με το πρόσωπο γαλήνιο. Η εμπρόσθια όψη όμως αποκαλύπτει αιφνίδια και με ωμότητα την αμφίσημη σεξουαλική ταυτότητά του.
Ο Πλίνιος αναφέρει ένα άγαλμα του Ερμαφρόδιτου από τον γλύπτη Πολυκλή, που θα πρέπει να ανάγεται στον 3ο-2ο αιώνα π. Χ., ως Hermaphroditus Nobilis (ευγενής Ερμαφρόδιτος). Ο κοιμώμενος Ερμαφρόδιτος σώζεται σε τέσσερα αντίγραφα (στο Παρίσι, στη Ρώμη, και στη Φλωρεντία, που αναπαράγουν ένα πρωτότυπο άγαλμα πιθανότατα του 175-125 π.Χ.
Η ελληνική τέχνη στα μουσεία του κόσμου. Λούβρο (Καθημερινή, 2010)
